LogoPhile bloğum kelimelerle ilgili olunca kelimeleri oluşturan harfleri şekillendiren yazı tipleriyle ilgili bir şeyler yazmak istedim…
İşte, okulda, sokakta, televizyonda, kısacası günlük hayatımızın hemen
hemen her alanında farklı yazı tiplerine maruz kalıyor ve onları kullanıyoruz. Peki
yazı tiplerinin de tıpkı insanlar gibi karakter sahibi olduğunu hiç düşündünüz
mü?
Aslında her yazı tipinin kendine has bir karakteri ve hikayesi var. Bu
nedenle onları kullanırken bu unsura dikkat etmemiz gerekiyor. Yani onların da
bir karakteri olduğuna. Aksi takdirde bizimle veya yazı içeriğimizle uyuşmayan
bir yazı tipi seçme ihtimalimiz artar. Böyle olduğunda ise istemeden
ciddiyetsiz bir imaja bürünebilir, ya da samimi bir ortamda istemeden mesafeli
bir imaj yüklenebiliriz.
Yazı tipleri genel olarak tırnaklı ve tırnaksız fontlar (yazı tipi) olmak üzere ikiye
ayrılır. Tırnaklı, nam-ı diğer şerif (Köken: Latince) fontlar, harfleri
oluşturan çizgilerin sonunda yer alan küçük çıkıntıları barındıran fontlardır. Örneğin
Times New Roman, şerif-yani tırnaklı- fontların en meşhurudur. Tırnaklı
fontların nasıl ortaya çıktığı konusu hala belirsizliğini korurken konuyla
ilgili iki görüş bulunmaktadır: Birincisi, Antik Roma döneminde harfleri taşlara
kazıyan katiplerin, kazıdıkları boşlukları boyarken taşırma yapması sonucunda
tırnaklı fontların ortaya çıktığı yönündedir. İkinci görüş ise taşlara kazınan
harfleri oluşturan çubukların, daha estetik bir görünüm kazanması için sonuna
küçük çıkıntılar eklenmesi sonucunda tırnaklı fontların ortaya çıktığını ifade
eder. Nedense ikinci görüşe kendimi daha yakın hissediyorum. Belki de ilkokul
yıllarımda benim de içgüdüsel olarak harflerin yanına daha güzel görünmeleri
için küçük çıkıntılar çizmemden kaynaklanıyordur bu his😊
Tırnaklı fontlar kıvrımlı ve ince hatlara sahip oldukları için feminen
olarak tanımlanırlar. Klasik bir havaları vardır. Kişiye güven verirler. Ağırdırlar.
Bu nedenle resmi ve ciddi ortamlarda tırnaklı fontları görmek mümkündür. Ayrıca
uzun metinlerde yazının daha kolay okunmasını sağlarlar. Sayfada da tırnaksız
fontlara göre daha az yer kapladıklarından olsa gerek, kitaplarda ve
makalelerde sıklıkla tırnaklı fontlar-özellikle de Times New Roman-kullanılır.
Tırnaksız fontlar, nam-ı diğer sans serif (köken: Latince, şerifsiz
anlamına gelir, ‘’sans’’ eki ‘’-sız, siz’’ anlamı katar. Ve evet, özellikle
tasarımcılar dünyasında şerifsiz kelimesinin, çağrıştırdığı Türkçe başka bir
kelime sebebiyle sıklıkla geyiği (!) yapılır. O kelimeyi burada yazmayayım, siz
anlamışsınızdır😏), kalın ve düz bir
biçime sahip olup maskulen olarak tanımlanırlar. Tırnaklı fontlara göre daha
dinamik ve genç olarak değerlendirilirler. Samimi ve resmi olmayan ortamlarda
tırnaksız fontlar kullanmak daha uygun olabilir. Bununla birlikte uzun
metinlerde çok da kullanışlı değildirler; çünkü uzun metinlerde okumayı
güçleştirebilirler. Bu nedenle kısa yazılarda, marka logolarında sıklıkla
tercih edilirler. Tırnaksız fontların en meşhuru olarak Helvetica (Latincede İsveçli demek) gösterilir.
Helvetica yazı fontunu, pek çok marka logosunda görmeniz mümkündür. Dünya genelinde
özellikle tasarım alanında sıklıkla tercih edilen bir fonttur. Bunun sebebi
Helvetica’nın net, açık ve anlaşılır bir font olarak değerlendirilmesidir. Bilgisayarınızda
Helvetica’yı göremeyebilirsiniz; ama her bilgisayarda yüklü olan Arial (bu yazımda kullanmış olduğum fonttur kendisi),
Helvetica’nın eşdeğeri niteliğindedir. Yine de iki font arasında ince de olsa
birtakım farklılıklar bulunur.
Bu örnekler, Helvetica, Arial ve Arial’ın atası olan Grotesk arasındaki
ince farklılıkları gözler önüne sermektedir.
Dünya çapında oldukça yüksek kullanım oranına sahip WhatsApp markasının logusu da
Helvetica’dan oluşmaktadır. Helvetica’nın evrensel bir imaja sahip olduğu
düşünüldüğünde, WhatsApp için doğru bir font seçimi olduğunu söylemek mümkün.
WhatsApp dışında Panasonic, BMW, Toyota gibi evrensel markaların da logoları
Helvetica yazı tipiyle oluşturulmuştur.
Helvetica her ne kadar evrensel olup da tasarımcıların favorisi olsa da her zaman markaya başarı getirmeyebilir. GAP markası örneğinde bunu görüyoruz.
Soldaki logo, GAP markasının 1986'dan 2016’ya kadar kullandığı Times New
Roman ile tasarlanmış logosudur. Sağdaki ise GAP’in 2010 yılında daha ‘’modern’’
ve ‘’cool’’ bir imaja bürünmek için Helvetica ile tasarlanmış olan logosudur.
Helvetica logosu GAP’in müşterileri tarafından hiç sevilmemiş ve
benimsenmemiştir. Müşteriler yeni logoyu, ‘’stilden yoksun’’ olarak
tanımlamışlardır. GAP’in var olan imajına ve stiline hiç uygun olmadığını
düşünmüşlerdir. Bu eleştiriler ve geri dönüşler sonucunda GAP Helvetica'lı (!)
logosunu bir hafta sonra kaldırmak zorunda kalmış ve eski logosuna dönmüştür.
Gelelim Comic Sans’a. Comic Sans, çoğu kişi tarafından itici olarak değerlendirilen, ciddiyetten yoksun ve güvenilmez olarak tanımlanan bir yazı tipidir. Aslında Comic Sans’ın da ciddi olmak gibi bir amacı yoktur. Adı üstünde bence gayet eğlenceli ve komik bir karakterdir kendisi😃. Microsoft tarafından 1995 yılında çocuklara yönelik olarak geliştirilen bir arayüz olan Microsoft Bob’un animasyon köpek karakteri Rover’ı konuşturmak için tasarlanmış bir yazı tipidir. Rover’ın Times New Roman ile konuşmasının, hedef kitle olan çocuklar ile pek uyuşmayacağını düşünen Microsoft, Comic Sans’ı geliştirerek çocuklara hitap edebilmeyi hedeflemiştir.
 |
| Rover, Times New Roman ile konuşuyor |
 |
| Rover, Comic Sans ile konuşuyor |
Comic Sans, her ne kadar özellikle tasarımcılar tarafından sevilmeyip karalama
kampanyalarına maruz kalsa da günümüze kadar varlığını korumuştur. Dünyaca ünlü markaların logoları Comic Sans ile tasarlanmış olsaydı aşağıdaki gibi görüneceklerdi:
 |
| NASA'nın Comic Sans ile tasarlanmış bir logoya sahip olduğunu bir düşünün. Sanırım tüm ciddiyetini bir anda yitirirdi. Ne dersiniz? |
Daha fazla uzatmamak için bu yazımda yoğun olarak Helvetica, Comic Sans ve Times New Roman üzerinde durmayı tercih ettim. Yazının kapanışı niteliğinde şunları söylemek istiyorum:
Seçmiş olduğunuz yazı tipi, hem sizin karakterinizi yansıtan hem de
metniniz hakkında okuyucuya, daha metninizi okumadan ipucu veren oldukça önemli
bir unsurdur!
Bu nedenle yazı tipi deyip geçmeyin!
Her yazı tipinin, taşıdığı bir karakter olduğunu unutmayın!
Microsoft Word sözcük işlemcisinde varsayılan yazı tipi Calibri 11 diye tembellik yapıp her yerde Calibri 11 kullanmayın mesela! Aslında Calibri her ne kadar istikrarlı bir yazı tipi olarak görülse de bazı durumlarda farklı yazı tipi kullanmanız gerekebilir. Metninize uygun yazı tipi seçiminiz, sizin daha özenli ve profesyonel biri olarak algılanmanızı sağlayabilir.
Yazı tipleri konusundaki yazılarımın bununla sınırlı kalmamasını planladığımı belirtmek isterim. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere!
