15 Mayıs 2023 Pazartesi

Ebenezer Scrooge ve Bana Kelime Düzeyinde Kazandırdıkları

 

Müşkülpesent Scrooge, ilanihaye tamahkâr bir şekilde yaşayıp son nefesini kasvetli odasında yapayalnız ve mutsuzken verecekti. Tabii o üç hayaletle karşılaşmamış olsaydı…Geçmişin, şimdinin ve geleceğin hayaletleriyle karşılaşmak Scrooge için bir dönüm noktası olmuştu. Zira hayaletlerle olan yolculuklarında geçmiş anıları, şimdiki hayatı ve gelecekte yaşanabilecekler konusunda gördükleri, onu tamamıyla değiştirmişti. Bu yolculuklar sonucunda maddi olana düşkünlüğü, pintiliği ve her şeye karşı nefreti yerini maneviyata bırakmış, bundan sonraki hayatı boyunca insanlara yardım etmekten büyük bir zevk alan biri hâline gelmişti. Örneğin hayaletlerle karşılaşmadan önce Scrooge karanlığı çok severdi; çünkü karanlık ucuzdu. Hayaletlerle olan yolculuğundan sonra ise iyilik yapmanın getirdiği huzurla hayatı aydınlanmıştı. Önceleri yaprağın üstündeki bir böcek olmasına rağmen toz toprak içinde debelenen aç kardeşlerinden yakınırken, artık onların mutluluğuyla mutlu olabilen, onlara yardım etmekten büyük bir zevk alan bir Scrooge vardı. İsmi, her ne kadar bir zamanlar pinti, cimri ve açgözlü olması sebebiyle İngilizcede “pinti” anlamında sözlüklere girmiş olsa da değişimi sonucunda dönüştüğü kişi, artık hiç de bir “scrooge” olarak tanımlanamazdı.

Yukarıdaki italik kısmı Charles Dickens’in Bir Noel Şarkısı adlı kitabını okuduktan sonra yazmak istedim. Bunu yazmak istememin sebebi, kitaptan (tabii Türkçe çevirisinden)  öğrendiğim yeni bir kelime olan ve “sonsuza kadar, sonsuz” gibi anlamlara gelen “ilanihaye” kelimesini cümle içinde kullanarak kelimeyi belleğimde kalıcı bir hâle getirme hevesinden geliyor. Ayrıca Dickens’in kitapta kullandığı iki cümle de çok hoşuma gitmişti. Söz konusu cümleleri de bu nedenle yazıda kullanmak istedim. Cümleler şu şekilde:

“Karanlık ucuzdu, Scrooge karanlığı severdi.” (Scrooge’un dillere destan pintiliğine yönelik ifade edilen bir cümle)

“Yaprağın üstündeki böcek, toz toprağın içinde debelenen aç kardeşlerinden yakınıyor, Yüce Tanrım!” (şimdinin hayaletinin Scrooge’la ilgili söylemiş olduğu bir cümle)

Kitabı henüz okumamış olanlar için çok fazla detay vermek istemiyorum. Yine de kitabın bir kelime meraklısı (logofil) olarak en ilgimi çeken kısmı ve kitaba LogoPhile bloğumda yer vermek istememin temel sebebi, Ebenezer Scrooge ismindeki “hayali”  karakterin dillere destan pintiliği sebebiyle soyadının (scrooge) İngilizcede pinti anlamında sözlüklere gerçekten girmiş olmasıydı.

Ebenezer Scrooge’un betimlendiği pek çok görsel mevcut. Bu görsellerden en sevdiğimi aşağıda paylaştım.


Bana göre bu görsel Scrooge’un, hayaletlerle olan yolculuklarından önceki hâlini, herkese ve her şeye olan nefretini ve meşhur pintiliğini çok güzel bir şekilde betimliyor. Uzun kanca burnu, somurtmaktan kasları gerilmiş yüzü, sivri çenesi ve tehditkâr bakışlarıyla tam bir Ebenezer Scrooge betimlemesi.  Peki dönüşümü sonrasında Scrooge sizce nasıl görünüyordu? Hayal etmek bedava. Tıpkı bedava olduğu için Scrooge tarafından bir zamanlar çok sevilen karanlık gibi=)


OKURKEN OFFFF DEDİRTEN “TÜRKÇE OFF” AKADEMİK MAKALELER ÜZERİNE

Bu yazımda Türkçe yazılmış akademik (!) makalelerde tespit ettiğim çokça yapılan yazım hatalarını ele aldım. Başlıkta “akademik” kelimesini ...